Aristoteles gedachtengoed voorbeeld voor nieuwe normaal: een pleidooi voor vriendschap!

Zoals wel vaker met vooruitstrevende inzichten, zijn er belangrijke lessen te leren vanuit het verleden. In deze blog blik ik graag ongeveer 2300 jaar terug in de tijd. Ook toen had men het al over infrastructuur, al kon men zich toen nog niets voorstellen bij begrippen als Cloud, 5G en Virtual Reality ? Maar met wijsgeer Aristoteles aan het filosofische roer had men het toen al over de kenmerken van een sociale infrastructuur. Arisoteles pakte bij de opbouw van de stadstaat Athene een model van vriendschap als basis voor samenwerking. Dit zorgde voor een eerste vorm van democratie en Athene wist voor lange tijd de hegemonie in het oude Griekenland te bemachtigen. Met de komst van digitale ecosystemen, waar samenwerking een nog centralere rol speelt, loont het wat mij betreft om de denkwijze van Aristoteles binnen de eigen organisatie eens te toetsen en te kijken welke lessen we hieruit kunnen trekken.

Filosoof en hoofddocent Beroepsethiek en Integriteitsmanagement aan Nyenrode Business Universiteit, Edgar Karssing legt in onze laatste aflevering van de podcastserie over het nieuwe werken en digitaliseren uit wat de overstap van transactioneel denken naar relationeel denken met samenwerkingen doet. Het interessante aan zijn verhaal vind ik dat, willen we succesvol zijn in de nieuwe digital wereld, we met elkaar naar een gezamenlijk ‘what’s in it for us’ purpose moeten komen voor een duidelijke grondslag voor de samenwerking. Dat doen we niet alleen door tegen elkaar te zeggen dat je als vrienden met elkaar wilt omgaan, maar ook door te zorgen dat je de vriendschap ondersteunt door de manier waarop je de sociale infrastructuur van je ecosysteem inricht.

Als vrienden aan het werk dus, maar in onze westerse wereld is dit helaas niet by default vanzelfsprekend. Professioneel samenwerken prima, maar niet met de vanzelfsprekendheid en openheid van een vriendschap. Aristoteles begreep bij het inrichten van Athene ook dat alle burgers echt geen vrienden van elkaar hoefden te zijn. Maar een vriendschapsmodel kan wel gebruikt worden om samen te leven. Aristoteles leert ons drie lessen:

1. Denk contact, niet contract. Het verschil daarin is de r van relatie. Stap dus af van alleen transactioneel denken;
2. Haal je motivatie uit een gezamenlijk doel. Denk niet; what’s in it for me, maar richt je op; what’s in it for us? Dát is relationeel denken;
3. Denk vooraf in vredestijd, dus voordat mogelijke conflicten optreden, samen na over hoe je met tegenslag kunt omgaan. Maar schets hiervoor samen wel heldere kaders.

Wanneer we twee eeuwen vooruit springen en in 2009 belanden, zien we econoom Elinor Ostrom de Nobelprijs winnen voor haar analyse van economisch bestuur. Ostrom onderzocht de geheimen van goede samenwerkingsvormen en formuleerde acht ontwerpprincipes. Om de kans te vergroten dat een digitale ecosysteem ook echt een succes wordt, lijkt het goed om haar principes in acht te nemen:

1. Zorg dat je een duidelijk gemeenschappelijk doel hebt;
2. Bepaal op voorhand met elkaar wat je een rechtvaardige verdeling van baten en lasten vindt, en formuleer de criteria;
3. Zorg voor rechtvaardige en inclusieve besluitvormingsprocessen;
4. Zorg voor toezicht op de leden, gericht op leren en verbeteren, niet op controleren;
5. Reageer op proportionele wijze;
6. Formuleer een snelle en rechtvaardige geschillenaanpak;
7. Binnen een digitale ecologie moeten alle partijen het mandaat hebben vanuit de eigen organisatie beslissingen te nemen. Zorg voor heldere kaders en beslissingsruimte;
8. Wil je opschalen? Gebruik die eerste 7 principes om de samenwerking met een andere ecologie of partij vorm te geven.

Wat leveren al deze lessen nu op? In ecosystemen met een goede sociale infrastructuur ontstaat er betere en vooral ook meer communicatie, worden fouten eerder vergeven, is er meer begrip voor elkaars belangen en heerst er meer vertrouwen. Dit alles leidt uiteindelijk tot meer business. Zaak dus om als ecosysteem je sociale ecologie te organiseren. De grote uitdaging is natuurlijk hoe je de principes concreet vertaalt naar gewenst gedrag.

Meer inspiratie nodig? In de podcast licht Edgar Karssing de bijzondere lessen van Aristoteles en de ontwerpprincipes van Ostrom verder toe. Ik zou zeggen: doe er je voordeel mee.

Ik wens je veel luisterplezier!

Blijf gezond!
Sake

In deze zomerse maanden besteden we als T-Systems samen met universiteit Nyenrode aandacht aan digitalisering en de nieuwe manieren van werken. Daarvoor schreef ik een serie van zes verdiepende blogs. Het hoofdthema is hoe het ‘nieuwe normaal’ eruit komt te zien en welke rol digitalisering daarin speelt. Deze blog vormt de laatste in de serie van 6.