Overal AI: kunstmatige intelligentie wordt een gamechanger. Punt uit. Maar zonder GPU's blijft de droom van een zelf vormgegeven AI-toekomst slechts een droom. Dit komt omdat GPU-ressources in Europa schaars zijn - vooral als bedrijven ze op soevereine wijze willen gebruiken. Dit tekort aan GPU's belemmert de realisatie van grootschalige AI-projecten. Hoe kan Europa desondanks de koers zetten richting een digitale toekomst?
Het leven is niet eerlijk. Tientallen jaren lang waren het gamers die trouw de nieuwste generaties grafische kaarten kochten. Van "Can it run Crysis" (2007) tot "The Witcher 3" (2022) hebben games herhaaldelijk de grenzen van de grafische kracht verlegd. Wie had ooit gedacht dat de gimmick ooit zou uitgroeien tot een economisch relevante factor? In 2024/2025 vraagt elk bedrijf plotseling om GPU's (Graphics Processing Units). Een andere kijk op gamification, zou je kunnen zeggen.
Sinds ChatGPT zijn intrede deed en de hausse in kunstmatige intelligentie (AI) in gang zette, is de wereldwijde honger naar GPU's onmetelijk gegroeid. GPU's staan op het "menu" van AI-startups, onderzoeksinstituten en gevestigde bedrijven zoals logistieke dienstverleners, autofabrikanten en productiebedrijven. Het gebruik van GPU's groeit snel met een jaarlijks percentage van 20 tot 30 procent1. De GPU-honger resulteert uit Cloud Rendering en visualisatie in realtime. Daarnaast genereren digital twins, simulaties en autonome systemen vraag naar GPU's. De echt grote GPU-"verslinders" zijn AI-projecten. Voor de training van GPT-4 waren naar verluidt meer dan 25.000 A100 GPU's nodig gedurende een periode van maanden. Dit komt neer op miljarden GPU-uren1.
In de AI-wereld is de mix van veel grote en kleine projecten de belangrijkste reden voor de hoge GPU-belasting. Aan de ene kant zijn dit initiatieven om gespecialiseerde generatieve AI-modellen te ontwikkelen die verder gaan dan generieke modellen zoals GPT. LLM's voor advocaten of LLM's voor artsen zijn bijvoorbeeld denkbaar. Er zijn miljoenen GPU-uren nodig voor de training. Of het trainen van klassieke machine-learningmodellen, bijv. voor classificatieproblemen of aanbevelingssystemen, zoals we die kennen van Amazon, Spotify en dergelijke bedrijven.
Aan de andere kant zijn er veel kleine projecten die inferentiebelasting genereren. Bestaande modellen worden uitgebreid met branchespecifieke know-how, bijv. door het gebruik van Retrieval Augmented Generation (RAG). Inferentiebelasting neemt ook enorm toe bij steeds complexere systemen, use cases of workflows. Een voorbeeld hiervan is het bekende ChatGPT: dit is niet langer een pure LLM, maar een agentisch systeem met Reasoning. Reasoning leidt soms tot een 10 tot 20 keer hoger aantal tokens. Andere multimodale of visiemodellen genereren een aanzienlijk hogere inferentiebelasting dan zuivere taalmodellen.
Op dit moment geeft de trend van "Physical AI" de ontwikkelingen op het gebied van AI een boost. Hierbij worden "dingen" zoals robots, auto's of elektronische apparaten verrijkt met generatieve AI zodat ze concepten moeten koppelen over de grenzen van modaliteit heen. Dit betekent dat ze zowel taal moeten begrijpen als camera- of sensorgegevens moeten analyseren en in context plaatsen. Ze moeten zich ook bewust zijn van hun eigen mogelijkheden en begrijpen welke acties tot welke resultaten leiden om complexe taken zelfstandig te kunnen oplossen. Slimme robots kunnen een schat aan nieuwe mogelijkheden bieden, onder meer op het gebied van flexibele productie. Dergelijke mobiele, intelligente robots zouden ook snel deel kunnen uitmaken van het dagelijks leven in de zorg- en dienstensector - eigenlijk overal waar een tekort aan arbeidskrachten is. Er wordt een wereld gecreëerd waarin sciencefiction werkelijkheid wordt.
Voor Klaus Werner, Managing Director van de divisie Business Customers van Deutsche Telekom, is "AI de valuta van de toekomst". In gewone taal: bedrijven die het potentieel van AI niet benutten, zullen achterop raken bij de concurrentie. Omgekeerd betekent dit ook dat GPU's een succesfactor worden voor hele economieën. Het gevolg: analisten van ResearchANDMarkets verwachten dat de wereldwijde markt voor GPU's in datacenters alleen al zal groeien van US$ 97 miljard (2024) naar US$ 228 miljard (2030). De jaarlijkse groei van iets minder dan 14 procent is nog maar een voorzichtige inschatting. Of is deze voorspelling slechts een uiting van een overtrokken marketinghype? Zeer zeker niet. Als aanbieder van een eigen cloud, de Open Telekom Cloud, kunnen wij de grote vraag naar GPU's uit eigen ervaring bevestigen.
Vandaag de dag zijn IT-middelen niet langer slechts IT-middelen, maar vormen een geopolitieke component. Een factor die het wereldwijde concurrentievermogen bepaalt. De EU heeft het strategische belang van AI erkend en het AI Gigafactory-programma gelanceerd2. De Europese Unie is van plan om tot vijf Europese gigafabrieken te bouwen met 100.000 GPU's per locatie. Alleen al de EU wil hier 20 miljard euro in investeren. De betrokken bedrijven zullen nog meer geld bijdragen, waardoor de daadwerkelijke investering vele malen hoger zal uitvallen. Het doel: meer onafhankelijkheid en de mogelijkheid om grootschalige "Made in Europe" modellen te produceren. Het probleem: Europa mist met name de chipcapaciteit om AI op grote schaal te bevorderen. Nu komt er beweging in het Europese initiatief.
Samen met NVIDIA, wereldwijd marktleider op het gebied van kunstmatige intelligentie, bouwt Deutsche Telekom nu de eerste industriële AI-cloud voor Europese bedrijven op Duitse bodem. NVIDIA stelt hiervoor 10.000 krachtige processors beschikbaar. T-Systems beheert de hardware in zijn beveiligde datacenters. De nieuwe AI-cloud, die uiterlijk in 2026 door de eerste klanten moet worden gebruikt, biedt Europese fabrikanten soevereine toegang tot geavanceerde technologieën voor ontwerp, simulatie en productie.
De middelen uit het Europese financieringsprogramma worden pas in 2026 toegewezen. Dit betekent dat de eerste Gigafactories op zijn vroegst in 2027 operationeel zullen zijn. Deutsche Telekom wil niet zo lang wachten en start al in 2025. Het bedrijf wordt een AI-pionier door het bouwen van het eerste AI-bruggenhoofd. Dit initiatief zal samen met NVIDIA deel uitmaken van de Europese AI Gigafactories die in de komende jaren zullen worden gelanceerd.
Ook versterkt dit initiatief op duurzame wijze het concurrentievermogen van Duitsland en Europa als industriële locatie. Wij geven een duidelijk signaal af ten gunste van de technologische onafhankelijkheid van Europa. Ons doel is een veilige, krachtige AI-infrastructuur die de Europese waarden hoog in het vaandel draagt en innovatie voor onze industrie mogelijk maakt.
Ferri Abolhassan, CEO van T-Systems en lid van de Raad van Bestuur bij Deutsche Telekom
De AI-fabriek in Duitsland vertrouwt op de nieuwste technologie van GPU-marktleider NVIDIA: de 10.000 Blackwell GPU's van de nieuwe Blackwell-architectuur worden geleverd als NVIDIA DGX B200-systemen en NVIDIA RTX PRO-servers - inclusief NVIDIA Networking en AI-software. NVIDIA DGX™ B200 biedt acht NVIDIA Blackwell GPU's die zijn verbonden via NVIDIA® NVLink™ van de vijfde generatie. Volgens NVIDIA levert dat een verdrievoudiging van de trainingsprestaties op en een vijftienvoudige verhoging van de inferentieprestaties in vergelijking met systemen van de vorige generatie.
NVIDIA RTX PRO™-servers maken de bouw van AI-fabrieken mogelijk. Deze servers zijn geschikt voor AI, maar het belangrijkste toepassingsgebied is 3D-visualisatie, graphics, video, rendering, en dan met name raytracing. Raytracing voor het creëren van realistische licht- en schaduweffecten is vooral belangrijk voor digital twin-simulaties of metaverse-platforms. Tegelijkertijd is de architectuur gericht op een hoge energie-efficiëntie - een belangrijk punt dat niet onopgemerkt mag blijven in het kielzog van de AI-hype.
T-Systems is de eerste Europese provider die over grote hoeveelheden GPU-kracht beschikt. De GPU-capaciteiten worden geleverd in een cloudmodel via de bestaande T Cloud-platforms (GPU-as-a-Service). Dit betekent dat bedrijven altijd toegang hebben tot resources en GPU's kunnen gebruiken wanneer ze die nodig hebben - zonder investeringskosten. Dit verlaagt de instapdrempel voor het gebruik van GPU's aanzienlijk.
De beschikbaarheid van GPU's is een cruciale factor voor de toekomst van Europa. Veel nieuwe bedrijfsmodellen, en met name kunstmatige intelligentie, zijn sterk afhankelijk van onbeperkte toegang tot GPU's. Het initiatief van Deutsche Telekom maakt GPU's op aanvraag beschikbaar vanuit de T Cloud op grote schaal - en op soevereine wijze. De basis voor het toekomstige digitale concurrentievermogen van Europa wordt in het hier en nu gelegd.
1 Global data center – GPU Market, 2024, Grand view research, online
2 If Europe builds gigafactories will an ai industry come? , Reuters, 2025, online
