De mens en ook sommige ondernemingen neigen ernaar om complexe uitdagingen voor zich uit te schuiven en verantwoordelijkheid uit de weg te gaan. Jongste voorbeeld: De vraag naar ethiek en duurzaamheid van AI-oplossingen, waarmee ondernemingen hun processen automatiseren. Ook vereisen EU-regels, zoals de AI Act, dat we ons intensief bezig gaan houden met kansen en risico's van AI. Zodat een verantwoorde AI ons leven beter maakt.
Met het door het Europarlement aangenomen Artificial Intelligence Act wil de EU AI gaan reguleren. Deze geldt voor ondernemingen die AI-systemen beschikbaar stellen op de Europese markt of daar gebruiken, onafhankelijk van hun vestigingsplaats. De AI Act is voor veel ondernemingen de noodzakelijke wake-upcall om zich met het onderwerp "verantwoorde AI" bezig te gaan houden. Dat is het eerste resultaat van onze jongste T-Systems researchproject rondom het thema AI. Het heeft me verrast dat ondernemingen al wel de kansen van AI weten te benutten, maar zich nog nauwelijks hebben bezig gehouden met de verantwoorde inzet van AI. Juist dat is zo bepalend voor AI. Rethink AI – dat houdt voor mij in dat AI zowel de aarde als de mensen die erop leven moet dienen. We moeten ons daarom de vraag stellen hoe de transformatie naar een verantwoorde AI-gedreven onderneming kan slagen.
Over dit thema hebben we in onze T-Systems Co-Creation Community leidinggevenden uit de IT en diverse andere branches geïnterviewd. Daarbij is ons een interessante dichotomie opgevallen. Ik noem het de "AI van twee snelheden". Ondernemingen vinden het niet eenvoudig om hun experimenteerlust te combineren met de voorgenomen wet- en regelgeving. Veel ondervraagden maken zich zorgen dat Duitse en Europese ondernemingen de aansluiting verliezen als ze aan te veel voorwaarden zouden moeten voldoen. Onzekerheid is troef. Enerzijds ontwikkelt de technologie zich stormachtig: denk alleen maar aan ChatGPT en generatieve AI in zijn algemeenheid. Anderzijds kunnen ondernemingen moeilijk inschatten wat er op het gebied van regulering op ze af komt. Gevaarlijk wordt het als deze mix ervoor zorgt dat ondernemingen die AI willen gebruiken en in hun bedrijfsprocessen willen implementeren worden gehinderd.
Het gaat er niet meer om of, maar wanneer ondernemingen AI goed invoeren. AI zal onze wereld verder veranderen. Nog altijd hebben wij mensen het in de hand hoe slimme algoritmes zich ontwikkelen. De mens moet in de juiste richting denken en beslissen, zodat AI zich zo ontwikkelt hoe wij het zouden willen. Als we een mensgeoriënteerde, verantwoorde AI willen bereiken, moeten we voorzorgsmaatregelen treffen.
AI is nog veel te vaak een blackbox en kan worden misbruikt voor onjuiste meldingen en deepfakes. De AI-Act, die waarschijnlijk in 2026 in werking zal treden, een scherpere controle op het gebruik van AI en meer betrouwbaarheid, transparantie en betere controleerbaarheid. Afhankelijk van het risiconiveau van het AI-systeem wordt het ingedeeld in één van vier risicocategorieën: onacceptabel, hoog, beperkt of gering. Doel zijn verplichte design- en ontwikkelstandaarden. Wie bij de uitwisseling van data of bij de training onzorgvuldig werkt, riskeert privacyschendingen, discriminatie of reproduceert stereotypes. Bij overtredingen dreigen straffen van tot zes procent van de omzet. Een reden temeer om bij AI te letten op een mensgerichte AI en transparante verantwoording door ondernemingen.
Het huidige voorstel van de EU AI Act benadrukt de rol van AI ook bij klimaatverandering en voor het milieu. Hoofddoel zijn veiligheid en marktontwikkeling, maar de voordelen voor het milieu krijgen ook aandacht. Ik zie dat als een duidelijke opdracht. De digitale voetafdruk van de IT-sector groeit namelijk. Alleen al de training van het spraakmodel van GPT-3 heeft volgens de universiteit van Berkely 1.287 gigawattuur aan stroom verbruikt. Zo veel als 120 huishoudens in de Verenigde Staten gemiddeld in een jaar verbruiken. Om die reden moeten we niet alleen inzetten op Green AI, dus AI-processen, die de wereld groener maken en de bescherming van het klimaat, de natuur en dieren dienen, maar er ook in toenemende mate op te letten om de procedures van machine learning zelf met zorg voor de bronnen te ontwikkelen en te produceren. Met meer tempo. Daarom zetten we ons ook in het kader van onze Co-Creation Advisory Boards versterkt in voor duurzaamheid aan de VN-Climate Change Global Innovation Hub en bij "Green Digital Action at COP 28" en willen in 2024 op de COP 29 concrete oplossingen presenteren.
Precies om die reden heb ik hoge verwachtingen van de co-creatiebenadering, waarmee we creatievelingen uit alle branches met elkaar in contact brengen. Eén van de projecten waarmee we bezig zijn in het kader van de co-creatie advisory boards for sustainability, is de "duurzaamheidsacademie". Bij dit initiatief werken we samen met de milieucampus Birkenfeld en een AI-start-up die zich heeft gespecialiseerd op de verbinding tussen AI en milieu. We stellen ondernemingen een op maat gemaakte leermodule rondom het thema duurzame transitie ter beschikking, waarmee ze hun personeel kunnen scholen. Ook duurzaamheidschatbots zijn populair bij bedrijven. Bij de rapportages op het gebied van ESG (Environmental, Social and Governance, milieu, sociaal en bestuur) zijn veelbelovende gebruikstoepassingen op het gebied van AI. Met onze #Experience Sessions bieden we een regelmatige digitale uitwisseling met experts.
Dit spreekwoord past goed bij verantwoordelijkheid bij de omgang met AI. Ook voor T-Systems is dit onderwerp niet nieuw. We kunnen bouwen op de AI-richtlijnen van Telekom en bouwen momenteel met het oog op de AI-Act ons risicomanagementsysteem verder uit. Ook in het digitale ethische framework van Detecon bevinden zich aanknopingspunten voor de verdere ontwikkeling van AI naar Responsible AI. Dat ons concern zich intensief bezighoudt met het thema wordt ook benadrukt door het manifest voor het gebruik van AI en onze medewerking aan de AI Act van de EU. Ik ben ervan overtuigt dat ondernemingen veel kansen krijgen als zich inzetten voor de nieuwe regeltechnische omgeving. Per slot van rekening gaat het er niet alleen om aan externe eisen te voldoen. Wie meebeslist, stelt zeker dat de eigen medewerkers in een vroegtijdig stadium het belang en de uitvoering van verantwoorde AI verinnerlijken. Daarmee wordt het eenvoudiger om de potentie van data en AI te benutten en een strategische roadmap te ontwikkelen voor een verantwoorde omgang met AI.
Met onze onderneming en de co-creatiebenadering willen we het verschil maken en zetten bij het onderwerp AI niet alleen de ethische en verantwoordingsbril, maar ook de sustainabilitybril op. Als we het hebben over mensgeoriënteerde AI dan breiden we daarmee ook onze huidige klantgerichtheid uit. Technologie moet zowel mensen als het milieu en het klimaat dienen. Ons doel daarbij is: "AI for people & planet". Daarom willen we op basis van onze onderzoeksresultaten een checklist voor "responsible AI" ontwikkelen. Zo willen we onze klanten duidelijk maken waarop ze moeten letten bij het gebruik van datamodellen. Ik ben ervan overtuigd dat we samen een AI for Good kunnen creëren. Doe jij mee? Ik kijk uit naar onze samenwerking.
