Fairtrade is binnenkort geen niche meer voor ontwikkelingshulpverleners, maar een must-have voor het bedrijfsleven. De aankomende Supply Chain Act wetgeving eist dat alle grote organisaties hun leveranciers aantoonbaar op mensenrechtenschendingen screenen en selecteren. Wie die dit niet doet, riskeert van de nationale waakhond een huizenhoge, publiekelijk medegedeelde boete. In Duitsland treedt de wet volgend jaar in werking, Nederland zou al in 2024 kunnen volgen.
Corporate Social Responsibility (CSR) is een bekende term, maar op milieuwetten na kan het bedrijfsleven in de Europese Unie er tot nu toe vooral vrijblijvend navolging aan geven. Het opkomen voor mensenrechten was een inspanning die misschien wel meer voor de marketing- dan voor de inkoopdivisie een must is.
Dat verandert nu met de Supply Chain Act (SCA), want die verplicht grote organisaties tot een openbare beleidsverklaring voor de bewaking van mensenrechten in het totale inkoopproces. De SCA confronteert een CEO, CFO, Head of Procurement en de legal/compliancy officers met de vraag: neemt uw organisatie en uw leveranciers mensenrechten serieus? Want het betreft nogal wat serieuze zaken: van dwangarbeid, kinderarbeid tot ongezonde arbeidsomstandigheden. Maar ook: hoe transparant is de organisatie daarover en kan de organisatie aan de terugkerende controles voldoen?
Het totale eisenpakket van de SCA liegt er niet om: bedrijven moeten op maar liefst acht punten in hun inkoopbeleid op mensenrechtenrisico’s in hun Supply Chain controleren. Al deze punten dienen ze in het formele inkoopproces te borgen, evenals bij alle stakeholders binnen en buiten de organisatie bekend te zijn. Voorbeelden zijn verplichte verklaringen waarmee leveranciers zich committeren aan de (vernieuwde) Supplier Code of Conduct, de uitvoering van aantoonbaar risicomanagement en de oplevering en borging van een jaarlijks rapport van de leverancierscontrole.
De impact van de SCA reikt in 2023 al verder dan Duitsland, want de meeste grote bedrijven met een statutair hoofdkantoor in Duitsland hebben ook vestigingen elders in de wereld die vanzelfsprekend ook aan de wet moeten voldoen. De EU-brede SCA, die over twee tot drie jaar te verwachten is, gaat waarschijnlijk voor zowel grootzakelijk als het mkb gelden. Een verwachte aanvulling op de SCA is de naleving van milieuwetgeving bij leveranciers te screenen – van vervuiling, ontbossing, tot de hele CO2-footprint. Zo krijgt uiteindelijk elk bedrijf in Europa met de strengere eisen aan transparantie te maken en wordt CSR internationaal naar een hoger niveau getild.
Bedrijven die niet op tijd voldoen aan de Supply Chain Act en zodoende geen schendingen van mensenrechten in hun Supply Chain kunnen uitsluiten, nemen onverantwoord grote en verstrekkende risico’s – uiteenlopend van imagoschade tot financiële sancties. Denk hierbij aan boetes tot maar liefst twee procent van de jaarlijkse bedrijfsomzet, zoals dat in het geval van de Duitse SCA vastgelegd is.
De EU-variant op de Duitse SCA, die de Nederlandse autoriteiten zullen gaan toepassen, doet waarschijnlijk nog een schepje boven op het boetebedrag dat ze in Duitsland gaan hanteren. De indirecte financiële schade kan zelfs een veelvoud zijn hiervan, bijvoorbeeld omdat bedrijven tot drie jaar lang kunnen worden uitgesloten van tenders of aandelenbeurzen. Als bij een audit blijkt dat uw bedrijf op basis van incorrecte data rapporteert, komt ook de kredietwaardigheid van uw bedrijf in gevaar.
De conclusie is duidelijk: met een EU-brede Supply Chain Act in zicht voor 2024, moet een Nederlands bedrijf ook snel de due diligence van zijn leveranciers naar een hoger niveau tillen. Een kritische beoordeling – niet eenmalig maar structureel – van ál uw leveranciers is namelijk een enorm data- en capaciteitsvraagstuk. Daarom is slimme automatisering op dit vlak aan te raden.
Mijn advies: maak dit onderwerp tijdig bespreekbaar in de organisatie, pas het inkoopproces aan, kies voor een duurzame oplossing en stap tijdig over op professionele systemen voor de beoordeling van leveranciers. Alleen dan weet u zeker dat uw bedrijf de nodige stappen maakt om nu en later te voldoen aan de SCA. In onze whitepaper over de Supply Chain Act leest u meer over de nieuwe wet.
De Supply Chain Act verplicht ondernemingen om met betrekking tot hun bedrijfsactiviteiten de risico's van schendingen van mensenrechten, evenals gezondheidsrisico’s, te identificeren, te stoppen, te vermijden of te minimaliseren.
Bij het beschermen van mensenrechten en milieu kunnen we de volgende categorieën onderscheiden:
Kinder- en gedwongen arbeid | Bescherming mensenrechten en milieu |
• Slavernij • Beperking van vrijheid van vereniging | • Discriminatie • Onvoldoende aandacht voor de arbeidsveiligheid en -gezondheid • Blootstelling aan bepaalde chemicaliën |
Voor het identificeren en managen van onverantwoorde risico’s moeten beleidsmatig in feite vier processen veilig gesteld worden:
De eerste EU-markt met deze wetgeving
Duitsland is het eerste EU-land die de Supply Chain Act in de praktijk brengt. Daarbij geldt de volgende boeteregeling:
|
In Duitsland houdt het Federaal Bureau voor Economische Zaken en Export (BAFA) toezicht en handhaaft eveneens de naleving.
